“هر محصولی که تولید می شود، چه تأثیر زیست محیطی بر جهان دارد؟”
به طور خلاصه، این پرسشی است که ارزیابی چرخه حیات (LCA) سعی دارد به آن پاسخ دهد.
LCA، تأثیر زیست محیطی یک محصول را در تمام مراحل حیات آن-از تولید گرفته تا دورریز یا بازیافت- کمی سازی کرده و بررسی می کند. در واقع LCA، یک چارچوب مشخص برای اندازه گیری اثرات زیست محیطی می باشد.
شاید پایداری اغلب مفهومی انتزاعی به نظر برسد؛ اما در واقعیت، پایداری بیشتر می تواند به معنای استفادۀ کمتر از انرژی، بازیافت مواد و ساده سازی فرایندها باشد. در نهایت تمامی این موارد می توانند مقدار زیادی پول را ذخیره کرده، سود نهایی شرکت را افزایش داده و وابستگی به دیگر شرکت ها را کمتر کنند.
مراحل LCA
مراحل ارزیابی چرخه حیات در استانداردهای ISO 14040 و ISO 14044 تعریف شده و شامل موارد زیر می باشد:
- تعریف هدف و دامنه
در این مرحله، اهداف و پارامترهای ارزیابی تعیین شده و اثرات زیست محیطی که باید بررسی شوند و محصول یا محصولات مدنظر تعیین می شوند. همچنین در این مرحله، مواردی مانند دلایل انجام مطالعه، مخاطبین مورد نظر(کسانی که نتایج مطالعه به آن ها ارتباط دارد) و نتایجی که قرار است به طور عمومی منتشر شوند، به طور شفاف مشخص می شوند.
- تجزیه و تحلیل سیاهۀ چرخۀ حیات
این مرحله در واقع مرحلۀ جمع آوری داده های مورد نیاز برای LCA است. در این مرحله، ورودی ها و خروجی های فرایندی که قرار است ارزیابی چرخۀ حیات برای آن انجام شود، شناسایی شده؛ سپس داده های مربوطه جمع آوری می شوند و در نهایت فرایند مدل سازی می شود. ورودی ها و خروجی ها می توانند شامل مواد خام، انواع مختلف انرژی، آب، انتشارات گازی و … باشند.
- ارزیابی اثرات زیست محیطی براساس داده ها
در این مرحله اثرات داده های جمع آوری شده در مرحلۀ قبل، روی محیط زیست بررسی شده و این اثرات نیز کمی سازی می شوند.
- تفسیر نتایج
در این مرحله، یافته های مرحلۀ قبلی جمع بندی و اعلام می شوند و همچنین راهکارها و توصیه هایی برای کاهش اثرات زیست محیطی ارائه می شود.
اصولاً آیا انواع مختلفی از ارزیابی چرخه حیات وجود دارند؟
پاسخ کوتاه به این سوال، “بله” است. اما اگر مبنا را استانداردهای ISO قرار دهیم، لزوماً همۀ آن ها مطابق با این استانداردها نیستند.
- Conceptual LCA
این نوع از ارزیابی چرخه حیات، بسیار سطحی است و به ورودی ها و خروجی ها صرفاً به صورت کیفی می نگرد. از این نوع ارزیابی چرخه حیات برای ایجاد نمودارهای جریان و پی بردن به اینکه کدام مؤلفه ها بیشترین تأثیر نسبی زیست محیطی را دارند، استفاده می شود.
- Simplified LCA
اساساً یک ارزیابی چرخه حیات مناسب است، اما از داده های عمومی و مدل های استاندارد که از قبل موجودند برای انرژی استفاده می کند. این نوع از ارزیابی چرخه حیات، یک ارزیابی ساده است که بر مهم ترین جنبه های زیست محیطی تمرکز داشته و اعتبار نتایج را به طور کامل ارزیابی می کند.
- Detailed LCA
فرایند کامل ارزیابی چرخه حیات با جمع آوری دقیق و عمیق داده ها می باشد.